***YEŞİLBÜK29***yeşilbük beldesi.tr.gg***

Yazı Boyutu 8 Punto

Şiran İlçemiz Gümüşhane’nin en eski ilçelerinden biridir. Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinden öğrendiğimize göre ilçe merkezi Erenkaya köyünde iken 1800’lü yıllarda bugünkü ilçe merkezine taşınmıştır. Şiran Farsça bir kelime olup, aslanlar anlamına gelmektedir.Şiran ilçe merkezinin ne zaman, kimler tarafından kesin olarak bilinmemekle beraber 1018 yıllarındaki Selçuklu akınları ile Anadolu’ya ilk giren Türk boyları tarafından kurulduğu muhtemeldir. Erzurum Kadılığı’nın 1219 tarihli mahkeme ilamına bakıldığında, ilçenin 200-250 senelik bir tarihi olduğu anlaşılmaktadır.

Şiran’ın tarihi Anadolu tarihi ve Gümüşhane, Bayburt, Trabzon, Erzincan, Şebinkarahisar, Amasya, Sivas, Çorum tarihleri ile birlikte ele alınıp incelendiğinde çeşitli kaynaklarla beraber ilçe tarihini hemen hemen çıkarmak mümkündür. Bölgede yaşayan uygarlıklar kronolojik sıraya göre şöyledir: Hattitler, Hititler, Urartular, Kimmer-İskit Akıncıları, Metler, Persler, Pontus Krallığı, Romalılar, Selçuklular ve Osmanlılar.

Şiran Bölgesinin Osmanlı yönetiminin eline geçmesi 1473’teki Otlukbeli savaşı ile olmuştur. Osmanlı fethinden sonra Şebinkarahisar sancağının bir nahiyesi olarak idare edilen Şiran, XVI.yüzyılın sonuna kadar buraya bağlı kaldı. XVII.yüzyıldan sonra Erzurum Vilayetinin Erzincan Sancağı ile Trabzon Vilayetinin Gümüşhane Sancağı arasında değişik zamanlarda idare edilmiş, bazen de Kelkit nahiyesi ile birlikte bir ilçe yapılmıştır. Tanzimatın ilanından sonra Erzurum’a bağlanan Şiran İlçesi, 1839 Osmanlı Vilayet Kanunu ile yeniden Kelkit ile beraber Erzincan’a bağlandı. 1865 yılında yapılan Vilayet teşkilatlanmasında tekrar Gümüşhane Sancağına bağlandı. 93 harbinden sonra, 1879 senesinde yine Gümüşhane Sancağından ayrılan Şiran ve Kelkit Kazaları, Erzurum eyaletinde yeniden teşkil edilen Bayburt Sancağına bağlandı. 1884 yılında Bayburt Sancağının lağvedilmesi ile yeniden Gümüşhane Sancağına bağlandı.

1921 yılında bağımsız sancaklar il olunca Gümüşhane Bağımsız Sancağı da il oldu. 1925’te Şiran İlçe statüsü aldı. İlçemiz deniz seviyesinden 1311 metre yükseklikte olup, 992 km² alanı kapsar. Şiran ; doğuda Kelkit, batıda Alucra, Kuzeyde Torul, güneyde Refahiye ilçeleri ile çevrilidir. İlçe çeşitli kaynaklarla Şiran Ovası diye adlandırılsa da arazi bakımından daha çok bir platoyu andırmaktadır. İlçenin kuzeyinde Tersun dağları doğudan batıya doğru uzanır. Güneyinde Çimen dağları,doğusunda Çilhoroz dağı ile üç tarafı kapalı açık hilal görünmektedir. İlçenin en önemli akarsuyu Kelkit çayıdır. Sulama da pek kullanılmamasına rağmen sadece civarındaki yerleşim alanlarını sulamaktadır. İlçenin doğudan batıya doğru güneyinden geçer. Ayrıca Akbulak deresi, Yukarıkulaca deresi, Yeşilbük deresi, Karaca suyu Zunzurt suyu Kelkit çayına karışan akarsulardır. İlçenin iklimi Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgeleri iklimi arasında bir geçiş iklimi özelliği arzetmektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı geçer. Yapılan rasatlara göre 92 yaz günü bulunmaktadır. Yaz günleri Mayıs ile Eylül ayları, Kış günleri ise Kasım, Mart ayları arasında geçmektedir. 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımına göre İlçemiz Merkezi nüfusu 11.977, Köylerin Nüfusu ise 14.420 olup, toplam nüfusumuz 26.397’dır. İlçemiz Nüfus Müdürlüğü kütüklerinde 144.639 kayıtlı kişi bulunmaktadır. Çeşitli sebeplerden dolayı ilçede yaşanan göç nedeniyle ilçe nüfusunda özellikle genç nüfusta sürekli bir azalma görülmektedir.

İlçe Merkezinde Tekke, Karaca, Fatih, Mertekli, Şehit Hakan ve Erenkaya Mahallesi olmak üzere 6 mahallesi mevcuttur. Ayrıca Yeşilbük Beldesi ve 69 köy ve bunlara bağlı 16 adet mezra olmak üzere 90 yerleşim birimi vardır. İlçemize en uzak köy 32 km ile İncedere, en yakın köy ise 2 km ile Günbatur köyüdür. İlçemizde sebzecilik ve meyvecilik gelişmektedir. Meyvelerden elma üretimi önemlidir. Hayvancılık ilçenin diğer bir önemli geçim kaynağıdır. Koyun, kırkeçisi ve sığır ciddi manada beslenen hayvanlardır. Ayrıca arıcılıkta yapılmaktadır. İlçemizde 25 ton günlük kapasiteli süt fabrikası vardır. Bunun yanısıra ilçemizde yine bir boya fabrikası, Taş Mermer fabrikası mevcuttur.

İlçemizde konaklama tesisi olarak 60 yatak kapasiteli Şiran Belediyemize ait lüks bir otel mevcut olup, Çilhoroz dağındaki Firdevs Hanım Türbesi, Çakırkaya Manastırı, Mumya Kalesi ve Tomara Şelalesi görülmeye değerdir.

Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, Gümüşhane İli’ne bağlı bir ilçe olan Şiran, doğuda Kelkit, batıda Alucra, Kuzeyde Torul, güneyde Refahiye ilçeleri ile çevrilidir. İlçe toprakları Şiran Ovası diye isimlendiriliyorsa da bu alan ovadan çok platoyu andırmaktadır. İlçenin kuzeyinde Tersun dağları doğudan batıya doğru uzanır. Güneyinde Çimen dağları,doğusunda Çilhoroz Dağı yer almaktadır. İlçenin doğusundan batısına doğru, güneyinden geçen Kelkit Çayı en önemli akarsuyudur. Ayrıca Akbulak Deresi, Yukarıkulaca Deresi, Yeşilbük Deresi, Karaca Suyu, Zunzurt Suyu ise Kelkit Çayına dökülen akarsulardır. Deniz seviyesinden 1.311 m. yükseklikteki ilçenin yüzölçümü 992 km2 olup, 2000 yılı Genel nüfus sayım sonuçlarına göre toplam nüfusu 26.397’dır.

İlçenin iklimi Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgeleri iklimi arasında bir geçiş iklimi özelliği göstermektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı geçer.

İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca ürünler, şeker pancarı, buğday, patates, arpa ve elmadır. Az miktarda baklagiller, armut ve vişne yetiştirilmektedir. Son yıllarda sebze ve meyvecilik gelişim göstermektedir. Hayvancılıkta sığır, koyun, kıl keçisi besiciliği yapılmakta olup modern kovanlarla arıcılık da yapılmaktadır. İlçede süt ve boya fabrikası vardır.

Çanakçı Köprüsü İlçenin tarihi ile ilgili bilgiler yeterli değildir. Yöredeki diğer yerleşim alanları dikkate alındığında burada da Hattilerin, Hititlerin, Urartuların, Kimmerlerin, medlerin, perslerin, Pontus Krallığı’nın, Romalıların ve Bizanslıların hüküm sürdüğü sanılmaktadır.Trabzon Rum İmparatorluğu döneminde Kheriana (Kherison) ismi ile tanınan bir merkez idi. Osmanlı döneminde bir süre karaca olarak isimlendirilmiştir. Burasının Selçuklular tarafından kurulduğu sanılmaktadır. Osmanlı yönetimine Yavuz Sultan Selim’in Akkoyunlularla 1473 yılında yaptığı Otlukbeli Savaşı’ndan sonra geçmiştir.

XVII. Yüzyılda Erzurum Vilayetinin Erzincan sancağı ile Trabzon vilayetinin Gümüşhane sancağı arasında değişik zamanlarda yönetilmiştir. Nitekim Erzurum Kadılığının 1219 tarihli bir mahkeme ilamında ilçenin 200-250 yıllık geçmişi olduğu anlaşılmaktadır. Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nden de ilçe merkezinin Erenkaya Köyü’nde olduğu ve daha sonra bugünkü yerine taşındığı anlaşılmaktadır.

Tanzimatın ilanından sonra Erzurum’a bağlanan Şiran, 1839 Osmanlı vilayet kanunu ile Kelkit ile birlikte Erzincan’a, 1865’te yeniden Gümüşhane sancağına bağlanmıştır. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra Bayburt sancağına bağlanmış, Bayburt sancağının lağvedilmesi ile de yeniden Gümüşhane sancağına bağlanmıştır.

Cumhuriyetin ilanından sonra, sancakların il olması ile, Gümüşhane il olmuş, Şiran da 1925’te ilçe konumuna getirilmiştir.

İlçede günümüze gelebilen eserler arasında, Çakırkaya Kaya Kilisesi, Çevrepınar Köyü Kilisesi, Dilekyolu Köyü Kilisesi, Günbatur Köyü Kilisesi, Çanakçı Köprüsü, Tursun Köprüsü, Evren Köyü Camisi, Kavaklıdere Köyü Camisi, Gökçeler Köyü Çeşmesi, Firdevs Hanım Türbesi ile doğal güzelliklerden, Tomaro Şelalesi bulunmaktadır.